Komunikimi gjatë kacavarjes
Kur distanca midis kacavarësit e siguruesit vjen e rritet, të dëgjuarit e njëri tjetrit bëhet gjithnjë e më i vështirë. Andaj na lind nevoja të përqëndrohemi në një gjuhë të veçantë që na mundëson për të komunikuar detyrat, nevojat a skjarimet më jetike për momentin. Në tabelën e maposhtëme jepet një bashkësi fjalësh e shprehjesh e cila ja vlen të jetë unike për të gjithë alpinistët. Duke qenë se alpinizmi sot nuk njeh kufij shtetëror, ne na jepet rasti të kryejmë ngjitje edhe me ndërkombëtarë, andaj po i japim fjalët në variantet shqip e anglisht. Ju do të komunikoni në shqip atë që është në kolonën e dytë (duke i mëshuar gërmave a rokjeve që do të jenë të mëshuara) kurse në anglisht do të komunikoni fjalët në kolonën e tretë. Në kolonën e katërt ju do të keni kuptimin e mirëfilltë të asaj që do të komunikoni dhe kjo ka rëndësi që të dihet nga partnerët. Me raste, në këtë tabelë kolonat dy e tre mund të mos kenë fjalë që korespondojnë në përkthim, por kjo nuk ka rëndësi për momentin: ne këtu po bëjmë një marrëveshje vetëm “për të komunikuar në shkëmb” në sejcilën gjuhë.
Kur jeni larg me partnerin, i shqiptoni rrokjet ngadalë e kjartë, gjithnjë me theksim tek gërmat e mëshuara. Si rregull do kemi parasysh në komunikim kryesisht tre gjëra. Së pari, kur i “bërtisni” filltarit për litarin e mbetur (kur kemi 10 a më shumë metra) mos i thoni, p.sh., “dymbëdhjetë metra” se ky është një tog-fjalësh i mbytur, por i thoni të veçuara shifrat që formojnë numurin si: “nji e dy (për dymbëdhjetë) metra,” etj. Kjo për të gjitha rastet e numurave 10 deri 19. Së dyti, kur doni të aprovoni se e kuptuat partnerin për mesazhin që u dërgon, në të gjitha rastet thërrisni, Po-poo, ose Oo-kej. Së treti, mos komunikoni kur arrini të dëgjoni goditjet e majthit (çekanit), ngase është koha kur partneri gjithësesi nuk mundet t’ju dëgjojë.
Tabela e Gjuhës Komunikuese në Kacavarjen Shkëmbore
|
Kush flet |
Shprehja në Shqip |
Shprehja në Anglisht |
Kuptimi i mirëfilltë |
| Ndjekësi | Stop | That’s me | Litari është mbledhur/tërhequr plotësisht nga siguruesi. |
| Siguruesi | Të siguroj | Belay on | Po të siguroj e mundet të nisesh. |
| Kacavarsi | Po nisem | Climbing | Po filloj kacavarjen. |
| Siguruesi | Nisu | Climb | Po! Fillo kacavarjen. |
| Kacavarsi | Lësho | Slack | Lësho ca litar (kur është nevoja për më shumë fjala “lësho” përsëritet hera herës). |
| Kacavarsi | Tërhiq | Up rope | E kam litarin të lirë andaj tërhiq ca. |
| Kacavarsi | Tendose | Tension | Kur kacavarsi ka nevojë që për ndonjë arësye ta ketë litarin të tendosur. |
| Kacavarsi | Bie–ie | Falling | Jam në një pozicion që mundet të (ose, po) bie, andaj mbërtheju në pozicionin e sigurimit. |
| Siguruesi | Gjysa | Halfëay | Të ka mbetur edhe gjysma e litarit midis meje e teje. |
| Filltari | Edhe saa? | Hoë much rope? | Edhe sa metra litar më kanë mbetur? |
| Siguruesi | Tree; …tét | Feet three | Kanë mbetur edhe tre metra litar; apo, kanë mbetur edhe tetë metra litar. |
| Filltari | Arrita | Off belay | Kam arritur dhe jam siguruar në vendin e ankorimit. Përgatitu për rradhën tënde. |
| Kushdo | Oo-kej | OK | Të dëgjova, të kuptova. |
| Ndjekësi | Gati? | Belay off | Mundet të tërhiqni të gjithë litarin e lirë sepse unë jam gati të nis kacavarjen. |
| Kushdo | Guri–urii! | Rock | Nga lart po (apo, do) u bien gurë, borë, akull a çfardo qoftë. |
| Kushdo | Litari! | Rope | Nga sipër do të hidhet litari për të kryer një zbritje me të apo për çfardo arësye tjetër. |
| Filltari | Kipa | Pro in | E kipa litarin në karabinë në mbrojtësen e rradhës. |
| Filltari | Hiiq–sho | Clipped in | Jam nën një mbrojtëse dhe po nisem. Në fillim tërhiqe litarin dhe pastaj lëshoje atë sipas të ndjerit të tij nga ty. |
| Kushdo | Siguró | Protection | Jam tek mbrojtësja. Do të heq (ose do të vendos) pajisiet, andaj siguro dhe prit sa të mbaroj punë. |
| Kacavarsi | Ova-ova | On top | E kalova pjesën e vështirë |
Kujdes për fjalët e maposhtëme:
Ankorim-i = vendi ku organizohet sigurimi i vehtes dhe i partnerit; pika ku rigrupohem me një partner gjatë kacavarjes në shkëmb.
Filltar-i = ai që udhëheq kacavarjen në çastin e komunikimit.
Kip-a = procesi i kalimit të litarit në karabinë (e kipa litarin = e kalova litarin në karabinë).
Mbrojt-ës-se-sja = një mjet i ngulur në shkëmb a akull ku kalohet karabina e në këtë të fundit litari në distancën midis dy rigrupimeve të njëpasnjëshme.
Ndjekës-i = ai që nuk është filltar në çastin e komunikimit.
